Samen doorbreken we de cirkel Creatieve aanpak om thuiszitten te voorkomen

Al van jongs af aan droomt Randy (14) ervan om schipper te worden. Hij is gek op alles wat met varen en schepen te maken heeft. Zijn vader werkte een tijd als schipper en ook zijn neven zijn op het water te vinden. Wat Randy zo aanspreekt, is de rust van het varen, het vrije buitenleven en steeds nieuwe, mooie plekken ontdekken. Hij is een enthousiaste jongen die met plezier naar school gaat en er alles voor wil doen om zijn droom waar te maken. 

Toch verloopt Randy’s schooltijd niet zonder uitdagingen. Hij heeft ADHD, autisme en een verbale ticstoornis, waardoor hij al op jonge leeftijd tegen problemen aanloopt. Hoewel hij graag naar school wil, zijn alle prikkels en sociale interacties hem snel teveel. Dat maakt het lastig voor hem om zich goed staande te houden in de drukte van het klaslokaal. 

Randy vertelt: “Op school begrepen ze me vaak niet. Ze wisten niet hoe ze met me om moesten gaan. Daardoor trok ik me steeds meer terug.” Dit isolement zorgt voor spanningen met zowel medeleerlingen als docenten, waardoor hij steeds verder van het onderwijs af komt te staan. Zowel school als hulpverleners proberen hem te ondersteunen in zijn sociale omgang. Hij krijgt individuele begeleiding op school en hij kan terecht op een time-outplek bij een psycholoog die hij goed kent. Ondanks deze pogingen van school en jeugdhulpverlening, komt een oplossing nog niet in zicht. 

Zijn moeder noemt Randy een “lieve, sociale jongen”, maar erkent dat zijn gedrag moeilijk kan zijn, vooral in stressvolle situaties. Dit leidt tot meerdere schorsingen. 

Noodzaak van verandering 

Ondanks de extra begeleiding, lukt het niet om hem op school te houden. Zijn eerdere negatieve ervaringen op school en in de jeugdzorg, waarbij hij vaak het gevoel heeft dat niemand hem echt begrijpt, maken alles steeds ingewikkelder. De situatie wordt uiteindelijk onhoudbaar, en Randy dreigt volledig thuis te komen zitten. Op dat moment wordt Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) ingeschakeld om te helpen. 

De coördinator van CCE, Adrianne Ligtenberg, benadrukt het belang van een gezamenlijke aanpak: “Randy heeft meer nodig dan alleen begeleiding vanuit school. Onderwijs en jeugdhulpverlening werken vaak nog los van elkaar, mede door de verschillende financieringsstructuren. Daardoor zijn hun taken en verantwoordelijkheden niet makkelijk te combineren. Dit resulteert in een situatie waarin Randy niet de ondersteuning krijgt die hij nodig heeft om sociaal beter te functioneren. Op school kan die ondersteuning helaas niet geboden worden.”

Wat is nodig om Randy te ondersteunen  

De consultatie van CCE is erop gericht om verschillende experts samen te brengen en gezamenlijk een passende aanpak voor Randy te bedenken. Er wordt een team gevormd met de zorgcoördinator van school, de jeugdprofessional van het wijkteam, een begeleider van een jeugdzorgorganisatie, de moeder van Randy en een consulent van CCE. Samen werken zij aan één doel: de beste ondersteuning voor Randy. 

De consulent begint met het in kaart brengen van Randy’s situatie, gebaseerd op de verhalen van Randy zelf, zijn moeder en de betrokken professionals. Hierdoor wordt duidelijk waarom het op school steeds misloopt. Randy heeft veel vervelende ervaringen gehad: hij is gepest, meerdere keren geschorst, van school gewisseld en zelfs een tijdje uit huis geplaatst. Hoewel hij de capaciteiten heeft om goed te leren, functioneert hij emotioneel op een lager niveau, vooral tijdens stressvolle momenten. Door al deze negatieve schoolervaringen voelt Randy zich snel onveilig. Om zijn emoties in toom te houden en zich staande te houden in spannende situaties, heeft hij steun nodig van iemand die hij vertrouwt. Thuis is dat zijn moeder, maar op school ontbreekt die vertrouwde nabijheid.  

De grote vraag is nu: hoe kunnen we een omgeving creëren waarin Randy onderwijs kan volgen én de steun krijgt die hij zo hard nodig heeft? 

Buiten de gebaande paden kijken 

Het team beseft dat ze creatief moeten zijn en buiten de gebaande paden moeten denken om Randy goed te ondersteunen. Ze kiezen voor een 'cross-over' aanpak, waarbij jeugdzorg en onderwijs nauw samenwerken. De ervaringen en inzichten van Randy’s moeder over wat wel en niet werkt voor haar zoon, spelen daarbij een cruciale rol. Wat bijvoorbeeld niet werkt is met hem in gesprek gaan als hij gespannen is. Dan loopt de spanning nog meer op en ontstaan fysieke escalaties. Wat wel werkt is hem voor te bereiden op lastige situaties en snel hulp bieden als de spanning dreigt op te lopen. Dan lukt het hem vaak nog wel om weer rustig te worden en samen de situatie op te lossen. Samen doen ze er alles aan om een aanpak te vinden die écht werkt.  

Bij de jeugdzorgorganisatie krijgt Randy individuele begeleiding in een rustige ruimte. Daar ontvangt hij onderwijsmateriaal van zijn school, waarmee hij samen met zijn begeleider aan de slag gaat. In overleg met alle betrokkenen wordt een dagprogramma opgesteld waarin onderwijs wordt afgewisseld met praktische activiteiten. Zonder de druk van klasgenoten en met de juiste begeleiding, lukt het Randy om zich in deze rustige omgeving wel te concentreren op zijn schoolwerk. Hij maakt gebruik van een online leeromgeving van de school, waar hij toegang heeft tot studiemateriaal en toetsen, zodat hij deelcertificaten kan behalen. Verder bezoekt hij met zijn begeleider verschillende bedrijven waar hij meeloopt om te ervaren welk type werk bij hem past. Daar kan hij oefenen met vaardigheden zoals hulp vragen en het oplossen van problemen en conflicten die zich voordoen. 

Alles is erop gericht om Randy’s stress te verminderen, zodat hij de ruimte krijgt om zich op cognitief vlak verder te ontwikkelen. Op deze manier kan hij stap voor stap weer zelfvertrouwen opbouwen in zijn eigen kunnen en ontdekken waar zijn talenten en toekomstmogelijkheden liggen. 

Nieuwe kans voor Randy 

Dankzij de flexibele aanpak en de nauwe samenwerking tussen de school, jeugdhulpverlening, Randy en zijn moeder, komt er weer perspectief voor hem. Het kost Randy minder energie om zich staande te houden, waardoor zijn leerachterstand minder wordt en hij zich weer kan ontwikkelen. Zijn zelfvertrouwen groeit, en hij raakt minder overweldigd door wat er om hem heen gebeurt. De afwisseling tussen schoolwerk en praktische activiteiten past goed bij hem, en daardoor maakt hij grote sprongen vooruit. Het oefenen van sociale en probleemoplossingsvaardigheden in dagelijkse situaties, samen met zijn vertrouwde begeleider, helpt hem in zijn persoonlijke ontwikkeling. Zijn trots is duidelijk zichtbaar wanneer de zorgcoördinator hem de behaalde deelcertificaten overhandigt. 

Door de inzet van het multidisciplinaire team kan Randy niet alleen onderwijs volgen, maar krijgt hij ook de juiste begeleiding om zich sociaal en emotioneel te ontwikkelen. Hierdoor kan hij beter met spanning omgaan en lukt het hem om zich staande te houden in een groep. Vanuit deze aangepaste setting stroomt hij door naar een dagbehandeling, gericht op het ontwikkelen van vaardigheden voor de arbeidsmarkt. Helaas loopt het daar opnieuw mis door een gebrek aan klik met zijn begeleider. Voor Randy is de juiste begeleiding essentieel. Hij heeft iemand nodig die rustig, duidelijk, voorspelbaar is en nabij blijft in stressvolle momenten. Na weer even thuiszitten, gaat hij in een garage werken met iemand waar hij wel een klik mee heeft. 

Ondertussen heeft Randy zijn focus verlegd naar een toekomst in de autotechniek, net als zijn vader. Hij heeft nu een fulltime baan in die sector gevonden. Zijn moeder is ontzettend trots op hem; ze ziet haar zoon uiteindelijk toch terechtkomen op een plek die bij hem past en waar hij het naar zijn zin heeft.