Ronald en outsider-onderzoeker Boris

Casus
Naar kennisbank
Naar kennisbank

In Project WAVE stapten 12 outsider-onderzoekers voor twee jaar in 11 vastlopende situaties rondom een hoofdpersoon. De betrokken teams waren regelmatig handelingsverlegen – ondanks trajecten met CCE of andere experts kwamen medewerkers er niet achter hoe de situatie duurzaam weer in beweging te krijgen. 

De onderzoekers zijn zonder voorinformatie in zo’n situatie gestapt. Zodat ze zelf hun perspectief van de situatie konden vormen. Dit gebeurde in afstemming met hoofdpersoon, insiders en naasten. Lees hoe outsider-onderzoeker Boris met zijn hoofdpersoon Ronald en alle betrokken insiders kennismaakte.

Boris’ eerste bezoek bij Ronald

“Om eerlijk te zijn vond ik het lastig om duidelijk te krijgen wat ik precies kwam doen, omdat het voor mezelf niet duidelijk was, denk ik dat ik ook onzeker naar de begeleiders overkwam. Ik had een documentaire gezien met iemand met moeilijk verstaanbaar gedrag en had rekening gehouden met het ergste, zoals zelfverwonding en niet kunnen praten. Dit bleek allemaal niet aan de hand te zijn toen ik Ronald ontmoette. Het viel mij dus heel erg mee. Ronald bleek zich goed te kunnen verwoorden. Later zou blijken dat dit ook een valkuil was voor mij, juist omdat hij daarmee – in de woorden van zijn begeleiders – zijn beperking goed kan camoufleren.”

"Ronald kan verrassend mooie uitspraken doen. Zoals ‘Elke dag dat je wakker wordt
moet je dankbaar zijn’."

Boris - Outsider-onderzoeker

Notities na tweeëneenhalf jaar

“Ronald is een goedzak. Een gevoelige man met het hart op de goede plek. Hij houdt van lekker eten. Ook iemand die, onder de juiste omstandigheden, verrassend mooie uitspraken kan doen. Zoals ‘Elke dag dat je wakker wordt moet je dankbaar zijn’. Hij is een goeie verteller. Iemand die vroeger veel ellende heeft meegemaakt waardoor hij zijn huidige omstandigheden meer kan waarderen. Hij is soms nostalgisch wanneer hij terugdenkt aan zijn pleegouders. Ook vond ik hem verrassend eerlijk toen hij het had over het verdriet dat hij voelde bij het overlijden van zijn pleegvader.”

Wat me in het eerste jaar vooral opviel:

"Het team vindt het erg belangrijk dat hetgeen Ronald vertelt feitelijk juist is. Ook lijken ze allemaal erg gefocust en professioneel."

Wat ik (daarna) vooral heb ingebracht:

"Verwonderde vragen. Moet het allemaal waar zijn? De kracht van verbeelding en het schone."

Insiders over de impact van Boris:

"We zijn gaan nadenken over: moet iets altijd waar zijn? Geven wij genoeg ruimte voor de eigen werkelijkheid en identiteitsvorming van Ronald en onze andere cliënten?"

Boris' eindproduct

De outsider-onderzoekers vertaalden hun ervaringen en het kennismakingsproces in hun casus op hun eigen manier in een eindproduct of meerdere eindproducten. Creatieve teksten, tekeningen, films en bijzondere ontwerpen, die symbool staan voor het traject of een belangrijk thema in de uitwisseling met de hoofdpersoon, insiders en/of naasten. De eindproduct(en) zijn bedoeld voor de hoofdpersoon zelf, of om insiders te helpen.

WAVE - eindproduct outsider-onderzoeker BorisAnimatiefilm

In zijn animatiefilm deelt Boris zijn verwonderde blik op Ronald met ons. Zijn belangrijkste vraag is: hoeveel ruimte kan er zijn voor verbeelding in de afstemming tussen zorgprofessionals en Ronald? En wat kan er ontstaan als we toe laten dat niet alles wat hij zegt waar hoeft te zijn?

Boris' zoektocht: Moet iets altijd 'waar' zijn?

 

Afgelopen half jaar heb ik hard gewerkt aan een handgetekende animatiefilm. Hierin heb ik geprobeerd om op humoristische wijze een beeld te scheppen van mijn outsider ervaringen. De film vertelt mijn persoonlijke kijk, letterlijk door een roze bril. De rode draad in de film is een zoektocht om de juiste activiteit met Ronald te vinden.

De zoektocht

De teamleidster en ik proberen telkens opnieuw dingen uit. Kern is: iets leuks dat Ronald en ik samen kunnen ondernemen. Het begint met gesprekken over zijn verleden want hij blijkt goed te kunnen vertellen. Daarna proberen we striptekenen. Gevolgd door schilderen en schaken. Ik maak kennis met zijn wereld en die van de begeleiders. Ik verwonder me, stel vragen en leer over mezelf door de feedback die ik krijg.

Ronald blijkt, al vanaf de eerste ontmoeting met mij, steeds weer spanning op te bouwen. Het verbaast mij, omdat ik er zelf weinig van mee krijg. Maar de begeleiders blijken telkens na mijn komst hier mee te moeten dealen. Het dringt dan tot mij door dat ik maar een beperkte blik heb van zijn wereld. Achteraf gezien had ik veel meer tijd willen doorbrengen op de zorginstelling om een completer beeld te krijgen.

Verhalen vertellen

Veel van wat Ronald vertelt is niet of maar gedeeltelijk op waarheid gebaseerd. Als filmmaker en meditatiebeoefenaar sta ik van nature erg open voor verhalen van anderen.

De verhalen Ronald bevatten naar mijn idee erg veel schoonheid, ook al zijn ze misschien feitelijk niet gebeurd. Ik vond het zonde om hem hierin te onderbreken. Het maakte mij niet uit of zijn verhalen echt waren of verzonnen. Ze waren mooi en leverde in een paar gevallen zelfs ontroerende momenten op.

Het kamertje

Allebei blijken we gevoelig te zijn voor sfeer en de mening van anderen. Dat verbindt ons op de een of andere manier. Op het moment dat hij en ik de kans krijgen om in een apart kamertje te werken, lijkt er iets te veranderen. Het kamertje helpt om zonder externe prikkels meer in het moment te komen.

Alleen blijkt Ronald bang te zijn om naar het kamertje te gaan. Zo vertellen de begeleiders me.

Aanvankelijk had ik het idee dat ik in mijn film vrij natuurgetrouw de setting en situaties zou verbeelden, zoals ik ze in het echt heb meegemaakt, maar gaandeweg merkte ik dat het veel interessanter was om beelden toe te voegen die uit mijn eigen fantasie kwamen. Ik stelde mezelf de vraag hoe ik de angst van Ronald kon uitdrukken in het beeld van een landschap. Eerst kwam ik met het idee van het ravijn. Daarna volgde het idee van de hangbrug. De functie van de brug is om aan te geven dat de held uit de oude wereld naar de nieuwe wereld gaat. Een belangrijk keerpunt in veel mythische verhalen. Ronald is in dit geval de held die uit zijn comfort zone gehaald wordt om iets nieuws te proberen.

Nu ik wat meer afstand heb kunnen nemen, denk ik dat er een diepere betekenis achter het symbool ‘kamertje’ schuilt. Misschien dat het kamertje wel symbool staat voor het leven zelf. Het leven dat zowel mooie als minder mooie momenten met zich mee draagt. Het vergt moed om het kamertje (het leven) binnen te gaan en te aanvaarden wat zich daar bevindt. En ja, misschien levert dat wel spanning op. Maar hoort dat ook niet bij het leven?

 

Boris, augustus 2021

Gerelateerd