Blik van de buitenstaander: Project WAVE

Onderzoek
Naar kennisbank
Naar kennisbank

Wat gebeurt er als je buitenstaanders met een frisse blik laat meekijken in de complexe zorg voor mensen met een matige of ernstige verstandelijke beperking? Om antwoorden te verzamelen op die vraag, liepen tussen 2019 en 2022 dertien mensen zonder ervaring in de zorg als ‘outsider’-onderzoeker mee in zorginstellingen in de gehandicaptenzorg. De mensen met een verstandelijke beperking waar het om gaat werden in dit onderzoek ‘hoofdpersonen’ genoemd. Bij deze hoofdpersonen ging het om mensen die probleemgedrag lieten zien, variërend van agressie tot automutilatie, en waar veelal sprake was van vastlopende situaties. Twee jaar lang, gemiddeld één dagdeel per week, mochten zij als ‘outsider-onderzoekers’ hun open, frisse blik werpen op het leven van hun hoofdpersonen.

Project WAVE onderzocht of en op welke manier zorg in beweging komt als je ‘buitenstaanders’ toevoegt. In elf praktijksituaties zijn de belangrijkste lessen van drie jaar Project WAVE samengevat.

Onderaan deze pagina vind je een overzicht van alle praktijkstudies. Die zijn ook gevat in het boek: 'Boek WAVE 'Mens! Complexe zorg door de ogen van buitenstaanders'. 

Boek WAVE Mens!

Samen aan de slag

De afgelopen jaren is er veel kennis en kunde ontwikkeld in de begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag. Toch blijkt dat zorgprofessionals (‘insiders’) met enige regelmaat met hun handen in het haar zitten. En dat terwijl mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag continu zijn aangewezen op anderen. Anderen die voor hen zorgen, op hen afstemmen en hun stem vertolken. Geen eenvoudige taak, zeker als het gaat om mensen die zich (nagenoeg) niet verbaal uit kunnen drukken.

Zorgprofessionals en naasten moeten hiervoor vaak sámen aan de slag. Zodat er goede zorg en ondersteuning is én bedreigend of schadelijk gedrag voorkomen kan worden. Er is gelukkig veel kennis en kunde in de hedendaagse begeleiding. Maar er zijn ook behoorlijk wat uitdagingen. 

Onderzoeksproject WAVE wilde meer ruimte maken voor het impliciete instrumentarium: voor de emoties, verbeelding, intuïtie en morele kennis van alle betrokkenen. Het was participatief onderzoek in een driejarig samenwerkingsverband, met als doel een lerende gemeenschap tot stand te brengen rondom verschillende hoofdpersonen.

Opbrengsten en vervolg

De outsider-onderzoekers vatten hun lessen, inzichten en ervaringen tijdens drie jaar Project WAVE. In 2023 worden deze eindproducten tentoongesteld in een reizende expositie en een catalogus. Daarnaast ontwikkelde de Universiteit voor Humanistiek een leermodule voor zorgprofessionals.

De Beroepsvereniging van Professionals Sociaal Werk (BPSW) blijft bijeenkomsten organiseren voor begeleiders in de gehandicaptenzorg en mensen die op andere manieren geïnteresseerd zijn in het vervolg van het project. Zij werken daarin onder andere samen met de VGN, Vilans en Kennisplein Gehandicaptensector. Zo blijft uitwisseling over omgaan met mensen met probleemgedrag en een matige of ernstige beperking actueel. Op de hoogte blijven? Schrijf je in voor de nieuwsbrieven van Project WAVE: Het Vervolg.

CCE blijft ontwikkelingen vanuit Project WAVE volgen en ondersteunen. Zo draagt CCE bijvoorbeeld inhoudelijk bij aan de leermodule voor zorgprofessionals bij de Universiteit van Humanistiek.

WAVE was een samenwerkingsverband dat is opgericht vanuit CCE en de Universiteit voor Humanistiek. De zorginstellingen ASVZ, Ipse de Bruggen, Prisma, Severinus, Siza en Van Boeijen waren onderdeel van dit samenwerkingsverband. Daarnaast waren KansPlus en Platform EVB+ betrokken gedurende het onderzoeksproject. Tevens werd tijdens Project WAVE samengewerkt met een aantal onderwijsinstellingen en opleidingen.

De praktijkstudies uit Project WAVE