Outsider kan betekenen dat je anders bent of zelfs afwijkend, in ieder geval niet ‘normaal’ (dat wil zeggen vergeleken met de meeste mensen en dominante groep). Bij ons als outsider-onderzoekers is ‘anders’ geen afwijking met een negatieve betekenis maar juist een pré, een voorwaarde om te doen waar we voor zijn aangenomen: anders (proberen te) kijken naar dichtgeregelde zorg. Outsider zijn bij Project WAVE is een positionering als betrokken buitenstaander die juist door het géén deel uit te maken van het systeem een frisse blik heeft/kan werpen op wat de organisatie biedt aan zorg, bejegening en regels en het welbevinden van onze hoofdrolspelers.
Zoals meerdere van ons misschien hebben gemerkt, is een buitenstaander al snel een pottenkijker, een kritische blik kunnen zorgmedewerkers als hinderlijk of bedreigend ervaren. Zelfs eenvoudige informatieve vragen, ingebed in uitingen van waardering voor hun werk, blijken al opgevat te kunnen worden als kritiek. Sommige insiders voelen zich kwetsbaar, bloot bij onze aanwezigheid.
Het lijkt alsof je om een outsider-onderzoeker te kunnen zijn eerst een beetje insider moet worden: een vertrouwensband met de professionals opbouwen, de zorgsituatie van alle kanten bekijken en misschien eens in de huid kruipen van een begeleider om te ervaren hoe complex zorg voor mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag is of kan zijn. Zo ingewerkt en gewend aan regels en afspraken raken dat je haast één van hen wordt, een collega buiten dienst, is echter niet de bedoeling. Onze taak is juist met een blik van buiten naar binnen te kijken en mogelijk iets anders te zien dan de professionele insiders. Gaat het om een balans tussen in- en outsider zijn en is náást zorgprofessionals staan en uitleggen wat je doet en wat de bedoeling is dan genoeg? Of betrek je dan een comfortabele ‘de beste stuurlui staan aan wal’ positie? Eerst maar eens een eindje varen lijkt me.
Annemiek, juli 2019