Özcan en twee outsider-onderzoekers: Marcel en Catrien

In Project WAVE stapten 12 outsider-onderzoekers in 11 vastlopende situaties rondom een hoofdpersoon. De betrokken teams waren regelmatig handelingsverlegen – ondanks trajecten met CCE of andere experts kwamen medewerkers er niet achter hoe de situatie duurzaam weer in beweging te krijgen. 

De outsider-onderzoekers zijn zonder voorinformatie in zo’n situatie gestapt. Zodat ze zelf hun perspectief van de situatie konden vormen. Dit gebeurde in afstemming met hoofdpersoon, insiders en naasten. Bij Özcan waren twee outsider-onderzoekers betrokken: eerst Marcel en daarna Catrien. Lees hoe zij met Özcan en alle betrokken insiders konden kennismaakten.

Mark's eerste bezoek bij Özcan

“Ik was best zenuwachtig de eerste keer onderweg naar de plek waar Özcan woonde en zorg kreeg. Hoe ziet die locatie eruit? Wat voor cliënten wonen er en hoe zien de begeleiders eruit? En vooral, hoe zou Özcan op mij reageren en ik op hem? Vragen die mij onderweg hebben bezig gehouden.”

Notities na anderhalf jaar

“Özcan is van huis uit een gouden kerel met een goed hart. Er zit totaal geen kwaad in deze man en zo bekijkt hij ook zijn wereld. Zijn passie voor vuurwerk zit hem soms in de weg vanwege de cognitieve vaardigheden om seizoenen en bijhorende context te onderscheiden. Hij geniet van muziek, Turkse muziek! En hij houdt van een grapje op zijn tijd. Ik ken hem niet anders dan een vrolijke vent!”

Marcel gaat - Catrien komt

Marcel vertrok eerder dan gepland als outsider-onderzoeker, omdat een nieuwe baan zijn tijd en aandacht zou gaan opeisen. Catrien nam toen als nieuwe outsider-onderzoeker zijn plek over.

Vanwege een tekort aan hoofdpersonen binnen Project WAVE had Catrien lange tijd niet kunnen starten als outsider-onderzoeker terwijl ze er juist heel veel zin in had en niet kon wachten om te beginnen. Ze was blij om door Marcels vertrek toch nog aan een hoofdpersoon gekoppeld te worden. Marcel had zich voornamelijk op het team gericht, Catrien werd nu gevraagd zich in een verkort traject een beeld te vormen van Özcan zelf. Maar dat liep anders dan verwacht.

Catrien's eerste bezoek bij Özcan

“Het was een ontmoeting zoals er zovele zijn. Ik word aan Özcan voorgesteld. Ik steek m’n hand naar hem uit, stel me voor, hij schudt m’n hand, noemt ook z’n naam. Ik hoor wel aan z’n spraak dat hij misschien een beetje ‘anders’ is, maar dat is dan ook alles. Het is de setting die het anders maakt: we bevinden ons in een ‘huiskamer’ die niet als een huiskamer voelt, er zijn begeleiders, er wordt om hem gelet. Was ik op straat aan hem voorgesteld, dan was het écht een ontmoeting als alle andere.

Ik lach naar hem terwijl we handen schudden, ik geloof dat hij teruglacht. Een begeleider zet me op een stoel, ik moet wachten. Het is niet de bedoeling dat ik met Özcan spreek. Hij zet borden in de afwasmachine, omdat hem dat gevraagd is. Terwijl hij bezig is met zijn taakje, kijkt hij steeds achterom naar mij. Ik glimlach naar hem. Hij glimlacht terug en wendt dan snel zijn hoofd af. En al snel kijkt hij opnieuw. Het lijkt alsof hij nieuwsgierig is en contact probeert te maken. Dat zou ik ook willen, contact maken. Ik vind hier niks ‘moeilijk verstaanbaars’ aan."

Notities na een jaar

“Ik had Özcan graag willen leren kennen, maar ik heb hem maar één keer mogen ontmoeten – voor zover je van een ontmoeting kan spreken. Ik mocht naar hem kijken, maar het was beter als ik hem geen vragen stelde of tegen hem praatte, zeiden de begeleiders.

Alles wat ik ‘weet’ over hem, weet ik van de begeleiders. Ze vertellen dat hij van vuurwerk houdt, maar dat hij er ook bang voor is. Ze vertellen dat hij je soms ineens een knuffel geeft en dat hij graag zijn haren netjes in de gel draagt, en geeft om leuke kleren. Ze vertellen dat zijn moeder heel belangrijk voor hem is: iedere dag telt hij de dagen af tot hij weer naar haar toe mag, één nachtje per week naar huis. Zelf heeft hij me enkel verteld dat hij Turks is. Hij kwam zachtaardig op me over.

Wat ik wel weet: ooit was hij geen man in een instelling, maar een jongetje thuis in zijn gezin. Ooit was hij geen man tegen wie een onbekende beter niet mag praten, maar een jongetje in de klas op de basisschool. Wie dat jongetje was, weet misschien wel alleen zijn moeder. Haar had ik graag gesproken, maar dat mocht niet.”

Marcel's en Catrien's eindproducten

De outsider-onderzoekers vertaalden hun ervaringen en het kennismakingsproces in hun casus op hun eigen manier in een eindproduct of meerdere eindproducten. Creatieve teksten, tekeningen, films en bijzondere ontwerpen, die symbool staan voor het traject of een belangrijk thema in de uitwisseling met de hoofdpersoon, insiders en/of naasten. De eindproduct(en) zijn bedoeld voor de hoofdpersoon zelf, of om insiders te helpen.

Afscheidsbrief van Marcel aan Özcan

Het was een zoektocht voor outsider-onderzoeker Marcel om in de wereld van zijn hoofdpersoon te stappen. Marcel is ex-militair en weet als geen ander hoe belangrijk het is om in een goed functionerend team te werken. Halverwege 2021 kijkt hij in een brief terug op dat traject, hoe hij van het ontmoeten van zijn hoofdpersoon via het introduceren van termen als ‘structuur’, ‘leiderschap’ en ‘samenwerken als gedragskundige, begeleider en teamleider’ uiteindelijk versneld afscheid nam van zijn hoofdpersoon Özcan. 

Catrien's blog over de onmogelijkheid Özcan te leren kennen

Omdat Catrien geen verdere toegang kreeg tot Özcan, heeft zij geen eindproduct gemaakt.

Zij schreef hierover de blog ‘Ik hoopte mijn hoofdpersoon te leren kennen’.