Veel zorgverleners ervaren morele stress in hun werk. Waardoor ontstaat morele stress? Welke uitwerking heeft het op zorgverleners en hoe kun je beter omgaan met morele stress of het verminderen? Over deze vragen buigt het onderzoek ‘Morele stress bij zorgverleners’ zich. Een onderzoek dat het UNO-UMCG uitvoert in opdracht van en in samenwerking met CCE.
Als zorgverleners niet kunnen bieden wat nodig of gewenst is - bijvoorbeeld vanwege regelgeving of personeelskrapte, of omdat de cliënt of familie het bepaald handelen niet toelaat - kunnen gevoelens van onmacht, te kort schieten en falen ontstaan: morele stress. Morele stress kan ook ontstaan als zorgverleners niet weten wat het goede is om te doen, of wanneer zij zich genoodzaakt voelen om te kiezen tussen twee kwaden. Morele stress bij zorgverleners kan hoog oplopen en kan een reden zijn om uit de zorgsector te stromen.
Onderzoek en opbrengsten
Het onderzoek morele stress bij zorgverleners streeft ernaar om antwoord te krijgen op de volgende vragen:
- Waardoor ontstaat morele stress bij zorgverleners?
- Welke invloed heeft morele stress op zorgverleners?
- Hoe kunnen zorgverleners beter omgaan met morele stress?
Het onderzoek richt zich op de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg, de ggz, de gehandicaptensector en de jeugdsector. Centraal staan situaties waarin zorgteams dreigen vast te lopen rondom cliënten met ernstig probleemgedrag, waarbij CCE gevraagd is om mee te denken.
Het onderzoek start met een literatuurstudie en verkennende interviews met betrokkenen uit de praktijk over vastgelopen moreel complexe situaties, gevolgd door casestudies in de verschillende sectoren van de langdurige zorg. Samen met betrokkenen wordt gekeken wat er speelt aan morele stress en wat kan helpen.
Het onderzoek is gestart in september 2023 en duurt in totaal twintig maanden.
Tussentijdse resultaten
"Sorry, maar ik kom vandaag echt niet." Zelfs na 8 diensten achter elkaar te hebben gedraaid, is het voor zorgverleners moeilijk zo iets te zeggen. Om voor zichzelf te zorgen en om het rooster niet 'op te vullen'.
Zo'n groot verantwoordelijkheidsgevoel, de dynamiek binnen een team, of de geschreven en ongeschreven regels binnen een organisatie... ze kunnen van invloed zijn bij het ontstaan van morele stress. Het zijn inzichten uit het eerste deel van het onderzoek
Onderzoek afgerond
CCE gaf in 2023 opdracht aan het UNO-UMCG om morele stress in kaart te brengen vanuit het perspectief van zorgverleners zelf. Door interviews, casestudies en gezamenlijke reflectiebijeenkomsten ontstond een rijk en gelaagd beeld. Het onderzoek liep van september 2023 tot april 2025 en richtte zich op vier sectoren: VVT, GGZ, jeugdzorg en de gehandicaptenzorg.
In de laatste fase van het onderzoek werkten zorgverleners, onderzoekers en CCE samen aan het benoemen van wat helpt: praktische helpende strategieën om morele stress tegen te gaan.
Onderzoekers
- Nina Hovenga (UNO-UMCG)
- Sara van der Weerd (CCE)
- Floor Vinckers (UNO-UMCG)
Contact
Vragen, opmerkingen of meer informatie over dit onderzoek? Neem contact op met projectleider expertisemanagement Sara van der Weerd, via saravanderweerd@cce.nl .