Samen werken aan nieuw perspectief

Impressie Middagsymposium JeugdzorgPlus

Kennis en ervaring uitwisselen: daar ging het om tijdens het Middagsymposium JeugdzorgPlus op 5 juni 2018. De opkomst was groot met meer dan 70 behandelaren en teamleiders uit bijna alle JeugdzorgpPlus-instellingen. Het mooie weer droeg bij aan prima sfeer bij The Colour Kitchen in Utrecht. Al bij de lunch raakten mensen met elkaar aan de praat en werd er veel uitgewisseld. Het thema ‘Samen werken aan nieuw perspectief’ zorgde voor veel gespreksstof. Vooral de werksessies werden als leerzaam ervaren om van elkaar te horen en uit te wisselen. Deze zetten mensen aan het denken over de gemeenschappelijke thema’s waar iedereen in de praktijk mee worstelt. Uit de evaluatie blijkt dat deelnemers het symposium positief hebben ervaren: “Veel herkenning”, “Goed om ervaringen uit te wisselen”, “Bewustwording”, “Stof tot nadenken hoe we minder kunnen beheersen”, “Het belang van positief gericht doorvragen”, “Het leren van moeilijke werksituaties”, “Kennismaken met collega’s uit de praktijk en verhalen uitwisselen”. Een geslaagd initiatief van CCE en JeugdzorgPlus-instellingen. Een middag waar we als CCE zeker een vervolg aan gaan geven!

Met elkaar in gesprek

In haar opening roept Dorothé van Kempen, programmaleider Jeugd bij CCE, iedereen op om met elkaar in gesprek te gaan: “Deel kennis, ervaring en vooral de ‘pareltjes’ met elkaar”. Het symposium is de eerste actie uit het programma jeugd van CCE. JeugdzorgPlus is één van de speerpunten in dit programma. Doel is meer samenwerken met de sector en meer bekendheid geven aan CCE. In de zoektocht naar nieuw perspectief kan CCE professionals ondersteunen bij jongeren met complexe gedragsproblemen.

Repressie in de jeugdzorg

Chris Kuiper, kwaliteitscontroller Zorg en Onderwijs bij Horizon Jeugdzorg en Onderwijs, vertelt over ‘Repressie in de jeugdzorg’, het promotieonderzoek van Sophie de Valk. Het onderzoek gaat uit van de stelling “Geen repressie meer in de jeugdzorg”. Separatie is te repressief en traumatisch voor jongeren. Belonen werkt beter dan straffen. Maar in de praktijk is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Wat is het nut van regels en waarom is de regel de regel? Hoe ga je om met het geven van vrijheid? Chris Kuiper belicht repressie als een systemisch probleem waarbij de interactie tussen jongeren, medewerkers, leidinggevenden en organisatie bepalend is in de relatie met de jongere. Verder speelt mee dat de context van de jeugdzorg behoorlijk onder druk staat. Denk aan de hectiek van alledag, spoedplaatsingen en personeelswisselingen. Dan slaat de balans makkelijk door naar repressie waarbij veiligheid en controle leidend zijn. Goed om dat te herkennen en je daar bewust van te zijn! De thema’s van de werksessies in het programma sluiten daar op aan. Wat betekent het om “er te zijn” voor een jongere en hoe pak je dat aan? Hoe creëer je de juiste balans met elkaar en hoe kun je elkaar versterken door samen te werken in de keten. De presentatie van Chris Kuiper is een mooie opmaat om met elkaar in gesprek te gaan bij de werksessies!

Over de streep

Maar eerst komen we in beweging! Directeur CCE Marjan Boertjes helpt de deelnemers ‘Over de Streep’. Zij legt een aantal herkenbare stellingen voor uit de praktijk. Zoals: “Heb jij wel eens een advies gegeven zonder gesproken te hebben met de betrokken jongere?" of “Ben je wel eens de kamer van een jongere binnen gelopen zonder te kloppen”. Daarmee zet zij iedereen aan het denken én in beweging.

Werksessie ‘Van beheersen naar begeleiden’

Hoe maak je de stap van beheersmatig werken naar begeleiding op maat van jeugdigen? Wat zijn de ervaringen, hoe kun je anders werken, wat heeft goed gewerkt in de praktijk? Dat zijn de vragen van Arien Storm, kinder- en jeugdpsychiater, die deze werksessie leidt. Al snel ontstaat er een geanimeerd gesprek. Iedereen staat voor dezelfde: “Hoe laat ik een jongeren zo snel mogelijk weer aanhaken bij zijn gewone leven?”. Behandelen is naast elkaar staan. Wie durft jij aan een jongere te vragen: “ga je weglopen als we de deur niet meer op slot doen?”. Het gaat om doorvragen: “wat heb je van ons nodig?”. Er is lef voor nodig om vragen te stellen en afspraken te maken binnen de regelgeving waar je je aan moet houden. Hoeveel ruimte is er voor autonomie binnen de kaders? Het is de kunst om het balletje te laten rollen en de verantwoordelijkheid bij de jongere leggen. “Maak een plan om naar buiten te gaan, wat ga je doen, hoe pak je dat aan?” En ga daarover in gesprek.

Uit de discussie blijkt dat gedragskundigen regelmatig een manager vragen om mee te denken over de behandeling, zeker als deze dezelfde inhoudelijke achtergrond heeft. En met wie praat je over angst in het werk? Uit reacties blijkt dat dat nog te weinig gebeurt. In de situatie zelf over angst praten is lastig. Achteraf lukt dat vaak beter. Het systeem is beheersmatig ingericht. Leidraad kan zijn: “hoe doe je het thuis, wat zijn de regels en hoe leef je die na?”. Als professional in de JeugdzorgPlus heb je twee rollen: je bent opvoeder én behandelaar. Als opvoeder sta je voor de uitdaging om een veilige context te creëren en met elkaar consensus te bereiken over regels. Een context waarin je als medewerker naast de jongere staat, waarin je perspectief kunt bieden. Dat maakt het mogelijk om gedrag te herkennen, verantwoordelijkheid te nemen en met elkaar samen te werken.

Werksessie ‘Omgaan met hectiek op de werkvloer’

In deze werksessie stellen Suzan Terweij (hoofd behandeling Transferium/Parlan) en Bart Faber (systeemtherapeut en consulent CCE) stellen de volgende vragen: Hoe houd je als gedragskundige en teamleider vast aan je visie, hoe steun je het team in het werken vanuit deze visie binnen de hectiek van alledag? Wat hebben medewerkers nodig en wat kun jij hen bieden? Deelnemers gaan in duo’s met elkaar in gesprek aan de hand van vragen en stellingen. Dat levert veel gespreksstof op! Na afloop doen zij plenair verslag van hun bevindingen. De gesprekken gaan bijvoorbeeld over het bewaken van je eigen grenzen. Het werk is nooit af, er is altijd wat te doen. Het gaat erom dat je voor jezelf perspectief creëert om de hectiek te verminderen. Benoem en bespreek met elkaar hoe je dat aanpakt. Dat helpt en geeft herkenning: “het gras is niet altijd groener aan de overkant”.

In een ander gesprek ging het over taken en verantwoordelijkheden. Herkenbaar dilemma in het omgaan met hectiek is “als je het werk zelf doet, weet je zeker dat het goed gaat”. De kunst van het ‘niet actief’ worden. Het uitwisselen van ervaringen zorgt voor veel herkenning. Hectiek slaat vaak om in paniek, bijvoorbeeld in korte trajecten waar snel iets moet gebeuren, als een jongere snel moeten worden doorgeplaatst. Hectiek ontstaat door alle ballen in de lucht te willen houden. Hectiek verminderen betekent loslaten. Hoe geef je hectiek terug aan je team? Reacties zijn: “houd het agendabeheer scherp in de gaten, bied structuur, delegeer verantwoordelijkheden, maak verwachtingen helder. Door zelf heel actief te zijn creëer je een passief team. Creëer afstand creëren en schep ruimte. Voorkom dat je de druk van anderen overneemt en je laat meeslepen. Stel jezelf de vraag: “kan het wachten tot maandag?” Werk is er altijd, soms moet je bewust kiezen: “nu is het klaar”. Samenwerken in het team is belangrijk:  elkaar vertrouwen, kunnen zeggen dat je iets niet kunt. Als teamleider en gedragskundige heb je een voorbeeldfunctie: als jij goed met hectiek omgaat , dan gaan anderen dat ook doen door je gedrag over te nemen.

Werksessie 'Samenwerken met het netwerk'

Bij dit thema komen onderwerpen aan bod als: hoe werk je samen in het voortraject, hoe houd je tijdens de plaatsing contact met het (professionele) netwerk en hoe werk je samen aan een hoopvol perspectief?

Opbrengst in beeld gebracht

Na afloop wordt volop nagepraat over de werksessies. Tekenaars hebben de opbrengsten verbeeld in een serie tekeningen. Deze leveren nieuwe gesprekstof op. Doel van het Middagsymposium is geslaagd: een platform bieden om elkaar te leren kennen en uit te wisselen. Mensen zijn enthousiast geraakt en hebben CCE beter leren kennen. Eén van de deelnemers zei: “Vanmiddag heb ik ontdekt dat ik toch wel een leuke baan heb”. Ook is er volop interesse en animo om deel te nemen aan andere activiteiten uit het programma jeugd om kennis en ervaring met elkaar te delen. Als CCE gaan we daar zeker een vervolg aan geven! Heb je zelf ideeën? Meld deze dan bij Dorothé van Kempen, programmaleider Jeugd, e-mail: dorothevankempen@cce.nl